CİHANBEYLİ DEVLET HASTANESİ

1. AMAÇ: Hastanemiz laboratuvarının preanalitik, analitik ve postanalitik süreçlerini tüm hastane çalışanlarına iletmek, standardize etmek, hem laboratuvar hem de ilgili diğer hastane personellerinin bilgilendirilmesini sağlamak ve klinik tanıya en üst düzeyde destek olmaktır.

2. KAPSAM: Tüm servis, poliklinik ve acil servis çalışanları ile bu birimlere hizmet veren laboratuvar ve kan alma çalışanlarıdır.  

3. SORUMLULAR:

Laboratuvar Biyokimya Uzmanı ve Laboratuvar Çalışanları

4. UYGULAMA:

Laboratuvarımızda aşağıdaki testler çalışılmaktadır.

4.1 Örneklerin Çalışılma Zamanı

24 Saat Kesintisiz Çalışılan Testler (ACİL kapsamında olanlar):

·         Rutin Biyokimyasal Testler ve D-Dımer

·         Koagülasyon Testleri

·         Hemogram

·         Kardiyak Testler

·         Hormon ve Viral Marker Testleri (ß-HCG, FT4, TSH, HBsAg, Anti-HCV, Anti-HIV)

·         Tam İdrar Tetkiki

·         Sedimantasyon

·         Gaitada Parazit Aranması ve Rotavirüs-Adenovirüs Kart Testleri

·         Gaitada Gizli Kan Kart Testi

·         Kan Gazı Analizi

·         Kan Grubu

·         Cross-Match

Gündüz (08:00-17:00) Klinik ve Poliklinik Hastalarında Çalışılan Testler:

·         Tüm laboratuvar testlerimiz aynı gün içinde çalışılıp sonuçlanmaktadır.

Dış Laboratuvarda Çalışılan Testler

         Laboratuvarımızda çalışılmayan testler (Büyüme Hormonu, Kortizol, DHEA-S, Valproik asit, Lityum, Progesteron, Brucella tüp aglütinasyon testi, HBV-DNA, HCV-RNA, HIV-RNA, Patoloji numuneleri) ise Konya Şehir Hastanesi ile Beyhekim Eğitim ve Araştırma Hastanesinde çalışılıp en geç 10 içinde sonuç verilmektedir.

4.2 Numune Türleri

Laboratuvarımızda kullanılan örnek tüpleri-türleri ve çalışılan testler şu şekildedir;

·         SARI Kapaklı Düz ve Jelli Tüp (HbA1c hariç tüm Biyokimyasal testler, tüm Hormon ve Viral Marker testleri, Serolojik testler, İndirekt coombs)

·         MAVİ Kapaklı Sitratlı Tüp (Tüm Koagülasyon testleri ve D-Dımer)

·         MOR Kapaklı EDTA’lı Tüp (Hemogram, HbA1c, Sedimentasyon, Direkt coombs, Kan grubu ve Cross-Match testi)

·         İDRAR (Tam İdrar Tahlili)

·         GAİTA (Parazit aranması, Gizli Kan, Rotavirüs-Adenovirüs bakılması)

·         Heparinli Kan (Kan Gazı Analizi) 

4.3 Ön Hazırlık İşlemi Gerektiren Testler

·         Direkt Bilirubin: Numune alındıktan sonra direk ışıktan korunmalıdır.

·         Total Bilirubin: Numune alındıktan sonra direk ışıktan korunmalıdır.

·         Demir (Fe): Diurnal varyasyonu vardır. Sabah verilmelidir. Öğleden sonra sonuçlar yalancı olarak artmaktadır.

·         Glukoz (Açlık Kan Şekeri - AKŞ ): 10-11 saatlik açlıkta alınmalıdır.

·         Tokluk Kan Şekeri (TKŞ): 75 gr glukoz yüklemesinden veya yemekten 2 saat sonra alınmalıdır.

·         OGTT 50 gr: Yükleme için 50 gr glukoz 1 bardak ılık suda çözülür ve 5 dk içinde hastaya içirilir. İçimi takip eden birinci saatin sonunda kan örneği alınır. Aç olmak şart değildir. Günün herhangi bir zamanı yapılabilir.

·         OGTT 75 gr veya 100 gr (OGTT): Hastalardan açlık örnekleri alındıktan sonra 75 gr veya 100 gr glukoz bir bardak ılık suda çözülüp 5 dk içinde içirilir. Yüklemelerde Açlık, 1. ve 2. saat kan alınır. Çocuklarda yüklemede 1.75gr/kg (maksimum 75 gr) olarak ayarlanır.

·         HDL Kolesterol: Genellikle 12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

·         Kalsiyum (Ca): Numune alınırken turnike 10 dakikadan uzun süre tutulmamalıdır. Diurnal ritmi vardır.  Saat 2 ile 4 arasında en düşük,  saat 20 de en yüksek düzeydedir.

·         LDL Kolesterol: Genellikle 12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

·         Total Protein: Turnikenin uzun süre kolda tutulmasına bağlı oluşan venöz staz ve ayakta durmak serum düzeyini artırırken, gebeliğin son dönemi ve uzamış yatak istirahati düzeyini düşürür.

·         Total Kolesterol:  12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

·         Trigliserid: Genellikle 12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

·         Unsature Demir Bağlama Kapasitesi (UIBC):  Genellikle 12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

·         Kreatin Kinaz (CK): Ağır egzersizden, travmadan ve kasa enjeksiyon yaptırmaktan kaçınılmalıdır.

·         Potasyum (K): Diurnal varyasyonu vardır. Sabah saat 8 civarı maksimum, akşam 22 de ise minimum düzeydedir.

·         Prolaktin (PRL): Uyku, stres, gebelik, laktasyon ve koitus sonrasında prolaktin artar. Sabahları prolaktin düzeyi en üst seviyede bulunur. Bu nedenle hasta uyandıktan 3-4 saat sonra örnek alınmalıdır. Ayrıca hastanın aç olması tercih edilir.

·         Luteinizan Hormon (LH):  Diurnal varyasyonu vardır. Özellikle pubertede uykuda daha fazla salınır.

·         Vitamin B12 (Siyanokobalamin ):  Hasta aç olmalıdır.

·         TSH: Sabah kan verilmelidir. Öğleden sonra 2 kat artabilir.

·         İnsülin: Sabah kan verilmelidir. Toklukta değeri artar. 

·         Total PSA: Kan vermeden önceki gece cinsel perhiz yapmalıdır. Aksi takdirde yüksek çıkar. 

4.4 Numune Alımı ile İlgili Kurallar  

Genel olarak tüm testler için 10-12 saatlik açlık sonrası sabah kan verilmesi laboratuvarımız tarafından önerilmektedir. Test için kan alınmadan önceki gece saat 21:00’den sonra su hariç hiçbir şey yenmemesi ve içilmemesi önerilir. İhtiyaç duyduğunuz miktarda su alınabilir. Bu süre boyunca sigara, çay, kahveden sakınılmalıdır.

Günlük biyolojik ritm, egzersiz, açlık, diyet, ilaç alınması, alkol veya sigara kullanılması  birçok laboratuvar tetkikini etkilemektedir. Bazı parametrelerin düzeylerinde günlük biyolojik değişkenlik çok belirgin olabilir.

·         Egzersizden etkilenen testler: CK, AST, LDH  yükselir ve koagülasyon, fibrinoliz, trombositler aktiflenir. (kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenmiş olunmalıdır.)

·         Günlük biyolojik değişkenlikten etkilenen testler:  Serum demir, kortizol, vit B12, folat, PTH vs. sabah kan verilmesi önerilir.

·         Alkol kullanımı: Kan ürik asit ve trigliserid düzeylerini arttırabilmektedir. Yükselmiş HDL kolesterol, GGT ve ürik asit değerleri kronik alkol kullanımı ile ilgili olabilmektedir.

·         İlaçlar laboratuvar testlerini değişik biçimlerde etkileyebilmektedir. Hastanın düzenli kullandığı ilaçlar var ise istenen testleri kullanılan ilaçların etkileyip etkilemediği laboratuvarımızdan öğrenilebilir.

• Kanın hemolizli, lipemik (yüksek şilomikron düzeyi) ve ikterik (yüksek bilirubin düzeyi) olması laboratuvarımızda yapılan tüm testlerin ölçümünü etkileyebilir. Hemoliz potasyum, magnezyum, fosfor, CK, AST, GGT, LDH, bilirubin, total protein gibi birçok parametre ölçümünü etkileyebilir.

·         Kanda lipid (trigliserid, HDL ve LDL kolesterol) analizi öncesi en az 3 hafta süresince beslenme alışkanlıklarının değiştirilmemesi, kilonun sabit olarak korunması (ani kilo değişikliklerinden kaçınılması), 12 saatlik açlık sonrası kan verilmesi, duygusal ve fiziksel stresten sakınılması, 3 gün öncesinden itibaren alkol alınmaması önerilir. 

·         Kan gazı için numune alınacağında öncelikle laboratuara bilgi verilmeli ve numune heparinli enjektörle uzman hekim tarafından alınmalıdır. Alınan numunenin arterial veya venöz olduğu bildirilmeli ve en kısa sürede laboratuar teknikerine ulaştırılmalıdır.

·         Koagülasyon testleri için numune alınırken ciltte herhangi bir hasar olmamalı ve turnike uzun süre bağlı tutulmadan alınmalıdır. Eğer birden fazla tüpe kan alınacaksa önce koagülasyon tüpüne alınmalıdır.

4.5 Numune Kabul ve Red Kriterleri

Red Nedenleri

1. Grup: Kan alma birimi, servisler ve acil servis sorumluluğuna ait red nedenleri:

1-Yanlış miktarda örnek alınması (eksik ya da fazla kan alınması, tüp çizgisi hizasında alınmamış örnekler)

2-Yanlış tüpe örnek alınması

3-Kan ile antikoagulan karışımının iyi yapılmamış olması (pıhtılı numune vs)

4-Barkodlamanın doğru yapılmamış olması

5-Doğru zamanda örnek alınmaması

6-Örneklerin transferinde uygunsuzluklar (soğuk zincir gerekenler, uzun süre bekletilme vb.) olması

7-Santrifüj işleminden sonra örnek serumunun içeriğinde pıhtı görülmesi

8-Kan gazı için alınan örneğin laboratuara habersiz veya geç gönderilmesi ve transfüzyon şartlarına uygun olmayan şekilde gönderilmiş numune

2. Grup: Laboratuvar sorumluluğuna ait red nedenleri:

1-Örnek tüpünün kırılması, örneğin dökülmesi veya kaybolması

2-Cihaz problemleri

3-Kit eksiklikleri

4-İnternal kalite uyumsuzluğu

3. Grup: Hastanın sorumluluğuna ait red nedenleri:

1-Hastanın istenilen zamanda örnek vermeye gelmemesi

2-Ön hazırlığını uygun yapmamış olması (açlık, tokluk, 3 günlük diyet vs.)

3-Örnek alımı sırasında kurallara uymaması (OGTT sırasında sigara, yiyecek alımı vs) veya hastanın teste devam edemeyecek şekilde sağlık problemli çıkması

4-Doğru örnek toplaması yapamaması (24 saatlik idrar vb.)

*Tekrar örnek isteminin yapılması:

1-Laboratuvar çalışanı öncelikle sorumlunun kim olduğunu tespit eder.

2-Red nedeni laboratuvarda (2. grup) veya hastanın kendisinde (3. grup) ise bizzat hastayı (poliklinik hastaları) veya ilgili doktorunu veya hemşiresini (servisler) arar (telefon vb ile). Uygun bir dille örneğin tekrarının gerektiğini belirtir ve yeni örnek ister. Sistemde sonuç açıklama kısmına işlenerek kaydedilir.

3-Çalışmayı etkileyecek düzeyde örneğin hemolizli, ikterik ve bulanık olması durumunda örnek çalışılır ve hasta sonuç raporunda görülecek şekilde örnek durumunu bildirir bir yazı yazılır. Çalışmayı ve cihazı etkileyecek durumda olan örnekler cihaza verilmeden elemine edilerek numune tekrarı istenilir.

4-Red nedeni sorumluluğu 1. grupta ise laboratuvar çalışanı gelmiş olan kanı yeni örnek gelene kadar saklar. İlgili kan alma sorumlu hemşiresini veya servis doktorunu veya hemşiresini arar (telefon vb ile). Kan alma sorumlu hemşiresi hastayı arar (telefon vb ile). Uygun bir dille örneğin tekrarının gerektiğini belirtir ve yeni örnek ister. Sistemde sonuç açıklama kısmına işlenerek kaydedilir.

      *Red analizi ve düzeltici önleyici faaliyetler:

Aylık olarak reddedilen numuneler sebeplerine göre analiz edilir. Reddedilen numune sayısının %30’undan fazlası tek sebebe bağlı ise o konuya ilişkin uygun düzeltici önleyici faaliyet uygulanır.

4.6 Örneklerin Uygun Şekilde Alınması ve Transferi

4.6.1 Kan Örnekleri Alınırken İzlenmesi Gereken İşlemler:

1. Kan alımı sırasında standart tedbirler uygulanmalıdır:

1.1. Numune alınmadan önce eller yıkanmalı

1.2. Duruma uygun eldiven, önlük, maske, koruyucu gözlük vb. koruyucu ekipmanlarkullanılmalı.

1.3. Kullanılmış iğnelerin kapakları geri takılmamalı. Emniyetli iğne ucu veya holder kullanılmalıdır.

1.4. Kesici delici aletler dikkatli bir şekilde kullanılmalı ve işleri biter bitmez uygun atık kabına atılmalı.

1. Hasta kan alımı için hazırlanır.
2. Hasta (kimlik) bilgileri doğrulanır.
3. İstenilen parametrelere göre barkod etiketi çıkarılıp, kan alınacak uygun tüp seçilir ve barkod etiketi yapıştırılır.
4. Kan alma sistemi hazırlanır.

5.1. İlgili ekipman hazır hale getirilir (tüpler, iğne, vakutainer tutucusu, temizleme bezi, turnike)

5.2. İğnenin steril olduğunu gösteren beyaz emniyet bandı kontrol edilir. Açılmışsa iğne kullanılmamalıdır. Bant tam ise iğne çevrilerek açılır ve beyaz kapak derhal atılır.

      5.3. İğnenin (kauçuk kaplı) örnek alacak ucu holdere çevrilerek takılır.

1. Toplardamar delinecek yer seçilir. Ön kolda dirseğin büküldüğü yerde bulunan medyan, bazilik ve sefalik toplardamarlar, önkolda sefalik toplardamar ve son olarak elin üzerinde dorsal toplardamarlar sırasıyla aranır.
2. Turnike uygulanır. Dirsekte toplardamar görülemiyorsa kol aşağı doğru sarkacak şekilde indirilir. Turnike damar delinecek yerin 7,5-10 cm kadar üstünden uygulanır.

Turnike atardamar dolaşımına engel olacak kadar sıkıştırılmamalıdır. Altında nabız hissedilebilmelidir. Uygun bir toplardamar bulunabilmesi için uzun süre uygulanmışsa, birkaç dakikalığına gevşetilmeli ve damarın delinmesinden hemen önce tekrar takılmalıdır.

1. Damar delinecek yer temizlenir. İğneyi batırmadan önce deri yüzeyinin kurumuş olmasına dikkat edilmelidir.
2. Damar delinir.

9.1. Hastanın kolu düz tutulmalı, bileği düz olmalı, dirsek arkasından destek konulmalıdır.

9.2. Derinin delinmesini kolaylaştırmak ve toplar damarın kımıldamasını önlemek amacıyla delinecek yerin altından deri çekilmelidir.

9.3. Holder tutamağı damar delinirken hastanın koluna 15⁰ kadar açıyla tutulmalıdır.

9.4. İğne deriye 1 cm kadar batırılmalıdır. Daha derine itilmesi halinde iğne damarın karşı duvarını delip çıkabilir.

1. Kan alınır.

10.1. Örnek tüpü holder tutamağı içine yerleştirilir

10.2. İşaret ve orta parmak tutamağın kanatlarına yerleştirilir, başparmak ise iğne yaparmış gibi örnek tüpünün ucuna dayanır.

10.3. Tüp kaucuk tıkacı delecek şekilde iğneye doğru itilir.

10.4. Örnek tüpe girmeye başladığında turnike gevşetilir.

10.5. Dolan tüp vakutainer tutamağından çekilir. Bu işlem yapılırken iğnenin yerinin bozulmaması için başparmak tutamağın kanatlarından birine bastırıyor olmalıdır.

Birkaç değişik örnek alınması gerekiyorsa tüplere aşağıdaki sıraya göre kan alınmalıdır.

1.      Kan kültürü şişeleri

2.      Sitratlı koagülasyon tüpleri (MAVİ KAPAK)

3.      Sodyum sitratlı sedimantasyon tüpleri (SİYAH KAPAK)

4.      Jelli ya da jelsiz serum tüpleri (KIRMIZI YA DA SARI KAPAK)

5.      Heparinli tüpler (YEŞİL KAPAK)

6.      EDTA’lı hemogram tüpleri (MOR KAPAK)

7.      Sodyum Floridli tüpler (GRİ KAPAK)

1. İğne koldan çekilir. İğne çekilirken deliğin üstü hafifçe steril bir pamukla kapatılır. İğne çıkar çıkmaz hematom oluşmasını önlemek için pamuğun üstüne birkaç dakika bası yapılmalıdır. Hemostaz sağlayıcı bant yapıştırılır.

12.Örnekler tahlil için ilgili laboratuvarlara gönderilir.

4.6.2 Kan Örneği Toplanması:

• Kan örneği alınan kolda turnikenin bir dakikadan fazla kalmaması gerekir. Turnike ile yapılan 1-3 dakikalık staz, venöz kanda birçok parametreyi (Total protein ve kolesterol %5, Demir %7, Bilirubin %8, AST %9 artarken, Potasyum %6 azalır)  etkiler. Ayrıca laktik asit birikimine bağlı olarak kan pH’ı düşer, plazma iyonize Ca artar.
• Sıvı veya kan vermede kullanılan bir damar ve setten örnek alınmamalıdır. Mecbur kalınırsa infüzyona 10-20 dakika ara verildikten sonra numune alınabilir. Bu durumda diğer kol tercih edilmelidir.
• Eğer holder ile basınçlı tüpe alınmıyorsa alınan kanın hemoliz olmaması için kan tüpe basınçla boşaltılmamalıdır. Tüpün kapağı açılıp enjektör iğnesi çıkarılıp nazikçe tüpe boşaltılmalıdır.
• Kan örneği antikoagulanlı (sitratlı, EDTA’lı vb.) tüplere alınırken miktarının istenen düzeyde veya istenen tüp seviyesinde olması şarttır. Tüp birkaç kez dikkatlice alt üst edilip kanın antikoagulan ile karışması sağlanmalıdır.

4.6.3 Spot İdrar Örneği Toplanması:

• Örnek alınma zamanı ve şekli: Spot idrar günün herhangi bir saatinde verilen idrardır. Ancak hastadan sabah orta akım idrarı toplanması tercih edilir. Burada, dış genital bölgeden ve idrar yolundan kontamine olabilecek hücresel elemanlar ve bakteriler nedeniyle idrarın ilk kısmı atılır. Ancak üretral bozukluklardan şüphelendiğinde idrarın ilk kısmının değerlendirilmesi önem taşıyabilir. Bu idrar genellikle konsantre ve asidiktir, ayrıca gece uzun süre mesanede bekleme nedeniyle idrar elemanlarındaki olası parçalanmayı içermeyecektir.
• Ön Hazırlık: Hastadan idrar toplamadan önceki saatlerde ağır bir fiziksel aktiviteden kaçınması istenir. Bu tür bir aktivite hematüri ve silendirüri gibi idrar değişikliklerine yol açabilir. Kontaminasyonu en aza indirmek için eller ve dış genital organ temizlenmelidir.
• Uygun olmayan koşullar: Hücrelerin parçalanmasına yol açabilecek dezenfektanlardan kaçınılarak, su ile temizlik yapılması önerilir.Kadınlarda mensturasyon döneminde eritrositlerle olası kontaminasyon nedeniyle idrar incelemesi yapılmamalıdır. İncelemenin hastada aşırı diürezin olduğu dönemde yapılması tavsiye edilmez, çünkü dilüe idrarda parçalanma nedeniyle çeşitli elemanların sayısı azalır. İdrar sondasından örnek alınması bakteriyolojik açıdan ve eritrositüriye neden olabileceğinden önerilmemektedir.

4.6.4 24 Saatlik İdrar Toplanması:

• 24 saatlik idrar toplamaya başlanacağı sabah uyandıktan sonra ilk idrar tuvalete boşaltılır, saat not edilir (örneğin sabah saat 08:00). Bu andan itibaren tüm idrar gündüz ve gece boyunca, dikkatlice toplama kabına biriktirilir. Ertesi sabahki ilk idrarı da (örneğin ertesi sabah saat 08:00'deki idrarı) toplama kabına ekleyerek, idrar toplama işlemini tamamlanır. Bekletmeden laboratuvara getirilir.
• Biriktirme süresince idrar en serin yerde, karanlık bir ortamda tutulmalıdır. Toplanacak idrara koruyucu madde eklenmesi gerekiyor ise laboratuvardan temin edilmelidir. Bu koruyucu madde yakıcıdır. Elinize temas ederse derhal  bol su ile yıkanmalıdır. Dikkatlice açarak, toplama kabına yavaşça boşaltılmalıdır. İdrar bu koruyucu maddenin üzerine toplanmalı ve her idrar ilavesinde tüm idrarı karıştırmalıdır. Birinci idrar toplama kabı dolarsa, başka idrar toplama kabına geçtiğinizde bir önceki kapta bulunan idrarın yaklaşık yarısı bu kaba karıştırmalıdır.

*Cuma ve Cumartesi günleri 24 saatlik idrar toplamayınız.

4.6.5 Gaita Örneği Toplanması:

• Gaita örneğinin laboratuvara çabuk ulaşması gerekir. Gaitada kan aranacaksa en az 3 gün et, balık, pancar vb yiyecekler, demir preperatları alınmamalıdır.
• Numune bebekte alınacaksa bez içine temiz poşet ya da bez ters bağlanarak özellikle sulu-mukuslu kısımlarından alınmalıdır. Numune direkt bezden alınmamalıdır.

4.6.6 Kan Gazı Örneği Toplanması :

• Örnek alınmadan önce laboratuarın cihazı hazırlaması için telefonla örnek alınacağına dair bilgi verilmelidir. Örnekler (arterial , venöz) heparinli enjektörle uzman hekim tarafından alınır ve soğuk zincire uyularak en hızlı şekilde laboratuara gönderilir.

4.6.7 Örneğin Laboratuvara Taşınması:

·         Kan alma biriminde örnekler laboratuvara bekletilmeden verilmelidir ve/veya alınmalıdır.

·         Hastanemizde acil servis ve servislerde pnömatik taşıma sistemi bulunmaktadır.

·         Protokolle veya hizmet alımı ile temin edilen testler için hasta örneklerinin birimlerden laboratuvara tesliminde uygulanacak prosedürler (örnek kapları ve doldurulacak formlar) hastane laboratuvar bilgi işlem personelinden öğrenilebilir. Taşınma şekli, zamanı, örnek kaplarının temini sözleşme, ihale veya protokol şartlarına uygun olarak gerçekleşmektedir.

·         Taşımada görevli tüm personeller uygun taşıma kapları ile uygun ısıya dikkat ederek, gereken testler için soğuk zincire uyarak,  birbiriyle kontamine olmayacak veya devrilmeyecek şekilde, sarsıntısız olarak örnekleri en kısa zamanda laboratuvara ulaştırmalıdır.

4.6.8 Örnek Kaplarının Seçimi:

            Kan Örnekleri İçin:

• Biyokimyasal Parametreler:Vakumlu jelli düz (kırmızı veya sarı kapaklı) tüp: (Glukoz, BUN, Kreatinin, AST, ALT, Amilaz, CK, Total Bilirubin, Direkt Bilirubin, Kalsiyum, Sodyum, Potasyum, Klor, Total kolesterol, HDL kolesterol, LDL kolesterol, Trigliserid, ALP, GGT, LDH, Total Protein, Albumin, Fosfor, Magnezyum, Serum Demir, Total Demir Bağlama Kapasitesi, ASO, CRP, RF, Lipaz vs.)
• Hormon ve Seroloji: Vakumlu jelli düz tüp (kırmızı veya sarı kapaklı):(Serbest T3, Serbest T4, TSH, Prolaktin, FSH, LH, Beta-HCG, Vitamin B 12, Vitamin D, PRL, E2, Anti-TG, Anti-TPO, PTH, Total Testosteron, Ferritin, HBsAg, Anti-HBs, Anti-HCV, Anti-HIV, Toxoplazma IgM, Rubella IgM, Sifiliz, Total PSA vs.)
• Kardiak Belirteçler:Vakumlu jelli düz (kırmızı veya sarı kapaklı) tüp:(Troponin-I ve Kütle CK-MB)
• Hemogram: Vakumlu EDTA’lı (mor kapaklı) tüp
• Koagülasyon Testleri ve D-Dımer:Vakumlu sitratlı (mavi kapaklı) tüp:(PT, aPTT, INR)
• HbA1c ve Sedimentasyon: Vakumlu EDTA’lı (mor kapaklı) tüp
• Kan grubu: Vakumlu EDTA’lı (mor kapaklı) tüp
• Brucella Rose Bengal: Vakumlu jelli düz (kırmızı veya sarı kapaklı) tüp
• Kan Gazı : Heparinize kan gazı enjektörü
• Cross-Match: Vakumlu EDTA’lı (mor kapaklı) tüp

            İdrar Örnekleri İçin:

• Tam İdrar Tahlili: Temiz, kuru plastik kapaklı, vakumlu idrar tüpleri.

      (Dansite, pH, Glukoz, Keton, Protein, Nitrit, Ürobilinojen, Bilirubin, Lökosit, Eritrosit)

Gaita Örnekleri İçin:

• Gaita Testleri: Temiz, kuru özel kapaklı-kaşıklı kap.

4.7 Örnek Kaplarının Uygun Şekilde Etiketlenmesi

• Servislerde kan alma öncesinde hastaların barkodları hazırlanır ve uygun tüplere dik bir şekilde yapıştırılır.
• Poliklinik hastaları kan alma biriminde görevli sekreterden barkodlarını alır.
• Barkodlar sorumlu kişi tarafından uygun tüplere yapıştırılır.

4.8 Sonuç Verme Süreleri

Poliklinik Hastaları

• Rutin Biyokimyasal Testler              à Kan verdikten 1,5 saat sonra
• HbA1c Testi                                      à Kan verdikten 2 saat sonra 
• Hormon ve Viral Marker Testleri   à Kan verdikten 2 saat sonra 

·        Koagülasyon Testleri                       à Kan verdikten 1 saat sonra 

·        Hemogram                                       à Kan verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Kardiak Testler                               à Kan verdikten 1 saat sonra 

·        Sedimantasyon Testi                        à Kan verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Tam İdrar Tahlili                             à İdrar verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Kan grubu                                        à Kan verdikten 1 saat sonra 

·        Brucella Rose Bengal                       à Kan verdikten 1 saat sonra 

·        Gaitada Direkt Bakı                        à Gaita verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Adeno-Rotavirüs Testleri                à Gaita verdikten 0,5-1 saat sonra    

·        Kan Gazı Testi                                 à Kan verdikten 5-10 dakika sonra 

Yatan Hasta

• Rutin Biyokimyasal Testler              à Kan verdikten 1 saat sonra
• HbA1c Testi                                      à Kan verdikten 2 saat sonra 
• Hormon ve Viral Marker Testleri   à Kan verdikten 1-1,5 saat sonra 

·        Koagülasyon Testleri                       à Kan verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Hemogram                                       à Kan verdikten 30 dakika sonra   

·        Kardiak Testler                               à Kan verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Sedimantasyon Testi                       à Kan verdikten 30 dakika sonra 

·        Tam İdrar Tahlili                           à İdrar verdikten 30 dakika sonra 

·        Kan grubu                                      à Kan verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Brucella Rose Bengal                     à Kan verdikten 30 dakika sonra 

·        Gaitada Direkt Bakı                      à Gaita verdikten 30 dakika sonra 

·        Adeno-Rotavirüs Testleri             à Gaita verdikten 30 dakika sonra 

·        Cross-Match Testi                        à Kan verdikten 1-1,5 saat sonra 

·        Kan Gazı Testi                             à Kan verdikten 5-10 dakika sonra 

Acil Servis Hastaları

• Rutin Biyokimyasal Testler              à Kan verdikten 1 saat sonra
• HbA1c Testi                                      à Kan verdikten 2 saat sonra 
• Hormon ve Viral Marker Testleri   à Kan verdikten 1-1,5 saat sonra 

·        Koagülasyon Testleri                       à Kan verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Hemogram                                       à Kan verdikten 30 dakika sonra 

·        Kardiak Testler                               à Kan verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Sedimantasyon Testi                       à Kan verdikten 30 dakika sonra 

·        Tam İdrar Tahlili                           à İdrar verdikten 30 dakika sonra  

·        Kan grubu                                      à Kan verdikten 0,5-1 saat sonra 

·        Brucella Rose Bengal                     à Kan verdikten 30 dakika sonra 

·        Gaitada Direkt Bakı                      à Gaita verdikten 30 dakika sonra  

·        Adeno-Rotavirüs Testleri              à Gaita verdikten 30 dakika sonra   

·        Kan Gazı Testi                              à Kan verdikten 5-10 dakika sonra 

         Tüm tetkik sonuçları laboratuvar bilgisayar sistemi (LİS) aracılığı ile isteği yapan servis veya poliklinik çalışanları tarafından görülebilir. 

4.9 Örneklerin Teslim Alınması ve Ayrıştırma

• Kan alma birimi ve servislerden gelen örnekler örnek kabul ve serum ayırma biriminde görevli teknisyenler tarafından laboratuvara alınır. Uygun şekilde santrifüj edilir ve laboratuvar birimlerine dağıtımı yapılır. Örneklerin cihaza kabulünü her laboratuvar birimi kendisi yapar.
• Protokolle veya hizmet alımı ile temin edilen testler için hasta örnekleri varsa doktor tarafından doldurulmuş formları ile birlikte hastane laboratuvar bilgi işlem personeli tarafından (formların tam doldurulmuş olmasını kontrole ederek) teslim alınır. Örnekler gönderilinceye kadar görevli teknisyenler tarafından uygun koşullarda saklanması sağlanılır. Örnekler saat 15:00’de gönderme çantasına uygun koşullarda paketlenerek hazırlanır. Hafta içi hergün saat 17:00 da kargo tarafından laboratuvardan teslim alınır.

4.10 Testlerin çalışılması öncesi kontrolleri (İç Kalite Kontrol)

Görevli teknisyen kullandığı cihazın kullanım ve bakım talimatına uygun olarak günlük bakımını yapar. Çalışmaya başlamadan önce çalışılan her test için belirlenen sürelerde kalibrasyonu yapar ve iç kalite kontrol örneklerini okutur. Ayrıca gerekli gördüğü durumda cihaza bakım yaparak cihazın doğru okuma yapmasını sağlar.

4.11 Testlerin Çalışılması

Laboratuvar uzmanının kontrolleri değerlendirmesinden sonra analize hazır kan örnekleri cihazlara yüklenir. Red edilen örnekler için tekrar örnek istenir. Analizi biten örnek sonuçları ilgili uzman tarafından kontrol edilerek onaylanır, ilgili servislere hastane bilgi sistemi (HBYS) ile aktarılır.

İdrar örnekleri analize hazır hale getirilir, kimyasal analizi yapılır ve bilgisayara kaydedilir. Gaitada direkt bakı için alınan gaita örnekleri ilgili laboratuvar teknisyeni tarafından çalışıldıktan sonra bilgisayara kaydedilir.

4.12 Kritik (Panik) Değerler ve Bildirimi

Amaç: Laboratuvarda çalışılantestlerde hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar (panik değerler) elde edildiğinde ilgili hekimin veya hemşirenin en kısa zamanda bilgilendirilmesinin sağlanması ve laboratuvar personelinin kritik test sonuçlarını bildirmesi için gerekli standart uygulamayı sağlamaktır.

Uygulama:

1. Her test için panik değerler tespit edilmiş ve laboratuvar otomasyonunda belirlenmiştir. Hasta onayı yapılırken panik değerler farklı şekilde görülebilmektedir.

2. Hasta için kritik (panik) değerler saptandığında hastanın sorumlu klinik doktoruyla acil olarak görüşülür ve hastanın klinik tanısıyla veya hastanın son durumuyla uyumlu olup olmadığı sorgulanır. Rastgele hatadan şüpheleniliyorsa test tekrar edilir. HBYS sisteminde kayıt altına alınarak her ayın sonunda çıktısı alınarak dosyalanır. Ayrıca telefonla yapılan ihbarlar da kayıt altına alınır (bildirim yapılan kişinin adı-soyadı, tarih ve saat, testin sonucu kayıt altına alınır).

3. Bu arada sonuçları etkileyebilecek preanalitik ve analitik aşamalar gözden geçirilir. Bunun için aşağıdaki sıra izlenmelidir.

·         Hastanın adı, soyadı, protokol numarası ile eski sonuçları ve klinik tanısı bilgisayardan incelenmelidir.

·         Örnekteki pıhtı içeriği, hemoliz, ikter ve lipemi vb. örnek red nedeni veya interferans yaratabilecek durumlar tekrar değerlendirilmelidir.

·         Bu aşamalar elendikten sonra hastanın bulunduğu servis hemşiresi aranmalı, örneğin istem ve alınış saati, laboratuvara taşınma koşulu sorgulanmalıdır.

·         Preanalitik hata kaynağı bulunamamışsa analitik hata kaynakları tekrar gözden geçirilir.

    4.13 Testlerin Dış Kalite Kontrol Çalışmaları

Laboratuvarımızda çalışılan Biyokimya, HbA1c, Spesifik Proteinler (ASO, CRP ve RF)Hormon, Viral Marker, Kardiyak, Koagülasyon, Hemogram, İdrar, Kan Gazı, Kan Grubu ve Cross-Match parametreleri için Dış Kalite Kontrol programlarına üyeliğimiz bulunmaktadır. Bu programlar; OWA, NOS, KBUDEK, RİQAS ve SEROCON’dur. Belirli sürelerde laboratuvarımıza gönderilen dış kalite kontrol örnekleri genelde ayda bir kez olmak üzere çalışılıp, sonuçları değerlendirilip, ilgili merkeze internet üzerinden gönderilmektedir. İlgili merkezden gelen istatistiki değerlendirme sonuçları laboratuvar biyokimya uzmanı tarafından dikkatle değerlendirilmektedir. Sonuçlarda problem görüldüğünde gerekli Düzeltici ve Önleyici Faaliyetleri (DÖF) başlatılır.   

4.14 Laboratuvarda Bulunan Tıbbi Cihaz Listesi 

1. MAGLUMİ X8 Hormon ve Viral Marker Otoanalizörü                                     à 1 Adet

2. MINDRAY BS-2000 Rutin Biyokimya Otoanalizörü                                        à 1 Adet

3. MINDRAY BC-6000 Hemogram Cihazı                                                            à 1 Adet

4. DİAGON XL Koagülasyon Cihazı                                                                     à 1 Adet

5. DONGJIU İdrar (TİT) Cihazı                                                                              à 1 Adet

6. RADIOMETER ABL-90 Kan Gazı Cihazı                                                         à 1 Adet

7. ALARİS ALS 16-E Sedimantasyon Cihazı                                                        à 1 Adet

8. NIKON ALPHAPHOT XS Marka Işık Mikroskobu                                          à 1 Adet

9. Ekoloji ve Kros Marka Distile Su Üretim Cihazları                                             à 2 Adet

10. TOSOH G8 HbA1c Otoanalizörü                                                                     à 1 Adet

11.Odak Kan Grubu Manuel Sistem                                                                        à 1 Adet

4.15 Testlere Özel Bilgiler 

BİYOKİMYA

ALBÜMİN (ALB)

Çalısma Yöntemi: Bromcresol green metodu (kolorimetrik) (BCG)

Örnek Türü/ Örnek kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red kriteri: Hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans aralığı:

Yetişkin: 3.5-5.2 g/dL

Panik değer:

Çocuk: (4gün-14 yas): 3.8-5.4 g/dL

             (14-18 yaş): 3.2-4.8 g/dL

Klinik Yararı: Dehidratasyonda artar, karaciğer hastalıkları, glomerulonefrit, malabsorbsiyon, yanık durumlarında azalır. Albumin negatif akut faz reaktanıdır ve akut ve kronik inflamatuar durumlarda azalır.

(DİREKT) BİLİRUBİN

Çalışma Yöntemi: DSA (Diazo sulfosalinik asit ) (kolorimetrik)

Örnek Türü/ Örnek kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Numune alındıktan sonra direk ışıktan korunmalıdır.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Yetişkin: 0-0.2 mg/dL

 < 1 ay:  0 – 0.2 mg/dl

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Herediter hastalıklar (Dubin johnson, Rotor sendromu), hepatik hücresel hasar, viral, toksik, alkol ve ilaç kullanımı, ekstrahepatik ve intrahepatik kanal tıkanması artışına yol açar.

İndirek Bilirubin = Total Bilirubin – Direk Bilirubin (~Total Bilirubinin %10’u)

* İndirekt bilirubin testi için total = direkt + indirekt bilirubin bilgisayar kodlaması yapılmalıdır.

(TOTAL ) BİLİRUBİN

Çalışma Yöntemi: DSA (Diazo sulfosalinik asit ) (kolorimetrik)

Örnek Türü/ Örnek kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön Hazırlık: Numune alındıktan sonra direk ışıktan korunmalıdır.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red kriteri: hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Yetişkin:0-20 mg/dL

0 -1 gün: 1-8 mg/dL

1-2 gün: 6-13 mg/dL

3-5 gün: 10-17 mg/dL

Yaşı> 1 yaş:1.0 mg/dL

Panik Değer:

Yetişkin: 12 mg/dL (Üst limit)

Çocuk: 15 mg/dL (Üst limit)

Klinik Yararı: Hepatoselüler hasarlar (inflamatuvar, toksik, neoplastik), intrahepatik ve eksrahepatik safra yollarının tıkanması, hemolitik hastalıklar, neonatal fizyolojik sarılık, direkt bilüribin artışına neden olan hastalıklar total bilüribin düzeylerini de artırır. Barbitürat gibi bazı ilaçlar düzeylerini düşürür.

ÜRE

Çalışma Yöntemi: Üreaz (Kinetik UV) GLDH

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Yetişkin Erkek 19-44 mg/dL

              Kadın 15-40 mg/dL

Yenidoğan da daha düşük

İdrar:  26-43 g/gün

Panik Değer:

Yetişkin170 mg/dL (Üst limit)

Çocuk: 118 mg/dL (Üst limit)

Klinik Yararı: Yaş ve diyetteki protein düzeyi arttıkça BUN düzeyide artar. Renal perfüzyonun azaldığı durumlar, akut ve kronik böbrek hastalıkları, postrenal obstriksiyon BUN düzeyleri yükselirken; gebeliğin son dönemleri, infantlar,akromegali, çöliak sprue ve ağır karaciğer hastalıklarında düzeyleri  azalır.

*Üre x 0,467 = BUN  formülü ile BUN (kan üre nitrojeni)  hesaplanabilir.

DEMİR (Fe)

Çalışma Yöntemi: Kolorimetrik-Ferrozine

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Ön hazırlık: Diurnal varyasyonu vardır. Sabah saatlerinde en üst düzeyde bulunur.

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans aralığı:

Kadın: 50-170 µg/dL,

Erkek: 65-175 µg/dL

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Malnutrisyon, malabsorbsiyon, demir eksikliği anemisi, Pika, kronik hastalık anemisinde azalır. Kwashiorkor, hipotroidi, infeksiyon, hemakromatoz, akut hepatit, lösemi,

talassemide artar.

GLUKOZ (AÇLIK KAN ŞEKERİ-AKŞ)

Çalışma Yöntemi: Enzimatik (Glukoz Oksidaz) GOD-POD

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: 8 saatlik açlıkta alınmalıdır

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz, toklukta alınmış örnek

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

YETİŞKİN:74-100 mg/dL

60-90 yaş:82-115 mg/dL

>90 yaş:75-121 mg/dL

ÇOCUK:60-100 mg/dL

YENİ DOĞAN:40-60 mg/dL

Panik Değer:

 Alt sınır:40 mg/dL

 Üst sınır: 450 mg/dL

0-2 gün     <35    >325

2g-1y        <40    > 445

…………….

Klinik Yararı: Karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.

TOKLUK KAN ŞEKERİ (TKŞ)

Çalışma Yöntemi: Enzimatik (Glukoz Oksidaz), GOD-POD

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: 75 gram glukoz veya ana yemekten 2 saat sonra alınmalıdır.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

2. saat değeri < 140 mg/dl

Panik Değer: <55    >450

Klinik Yararı: Şüpheli DM tanısında, DM’li hastaların takibinde yararlıdır.

GLUKOZ TARAMA TESTİ 50 g:

Çalısma Yöntemi: Enzimatik (Glukoz Oksidaz), GOD-POD

Örnek türü / Örnek Kabı: Serum / Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Yükleme için 50g glukoz 1 bardak ılık suda çözülür ve 5 dakikada hastaya içirilir. İçimi takip eden 1. saatin sonunda kan örneği alınırAç olmak şart değildir. Günün herhangi bir zamanı yapılabilir.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Resmi tatiller hariç her gün

Kabul-red Kriteri: Hastalara teste başlamadan 3 gün öncesinden en az 150 g/gün karbonhidrat içeren normal bir beslenme önerilir. Hastanın yüklemeyi uygun şekilde

yapamaması, kan alma saatlerine uyulmaması, kusma, yükleme süresince su haricinde sıvı alımı, gıda alımı, sigara içilmesi, 24- 28. hafta dışındaki gebelerden alınmış, 30 dakikadan uzun beklemiş veya hemolizli örnekler kabul edilmez.

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

1. saat değeri <140 mg/dl

Panik Değer: yok

Klinik Yararı: Gestasyonel DM taramasında yardımcıdır.

ORAL GLUKOZ TOLERANS TESTİ : 75 veya 100 g (OGTT):

Çalısma Yöntemi: Enzimatik (Glukoz Oksidaz), GOD-POD

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Hastalardan açlık örnekleri alındıktan sonra 75g veya 100g glukoz bir bardak ılık suda çözülüp 5 dakikada içirilir.

75g yükleme: Açlık, 2. saat (reaktif hipoglisemi tanısı için yüklemelerde 1, 2, 3, 4, 5. saatlerde örnek alınır.)

100g yükleme: Açlık, 1. saat, 2. saat, 3. saat kan örnekleri alınır.

Çocuklarda yükleme: 1.75 g/kg (maksimum 75g) olarak ayarlanır.

Çalısma Zamanı: Resmi tatiller hariç her gün

Kabul-red Kriteri:: Hastalara teste başlamadan 3 gün öncesinden en az 150 g/gün karbonhidrat içeren normal bir beslenme uygulanır. Hastanın yüklemeyi uygun şekilde

yapamaması, kan alma saatlerine uyulmaması, kusma, yükleme süresince su haricinde sıvı alımı, gıda alımı, sigara içilmesi, 30 dakikadan uzun beklemiş numune, hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

75 g yükleme 2. saat değeri < 140 mg/dl

100 g yükleme yükleme (özellikle 24-28 haftalık gebeliklerde yaptırılan 50 gramlık tarama testi sonucu >140 mg/dl ise 100 gramlık yükleme yapılır)

Açlık : <95 mg/dl

1. saat : <180 mg/dl

2. saat: <155 mg/dl

3. saat: <140 mg/dl

Panik Değer: yok

Klinik Yararı: Gizli, süpheli DM olanlarda, Glukoz tarama testi bozuk gebelerde, gestasyonel DM tanısında ve reaktif hipoglisemi tanısında yararlıdır

HDL KOLESTEROL(HDL-C)

Çalışma Yöntemi: İmmunoinhibisyon (kolorimetrik), Direkt Method PUS-PEGME

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Genellikle 12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Lipemide dilüsyon gerekebilir

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

KADIN:42-88 mg/Dl

ERKEK:35.3-79.5 mg/dL

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesinde kullanılır.

İNORGANİK FOSFOR ( P)

Çalışma Yöntemi: Kolorimetrik ( Fosfo Molibdat) UV

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Numune açlıkta alınmalıdır ve serum hemen ayrılmalıdır.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Yetişkin : 2.5-4.5 mg/dL

Çocuk>1 yaş: 3.4-6.2 mg/dL

2-12 AYLIK:5.0-10.9 mg/dL

Panik Değer:

Çocuk:       < 2      > 8 mg/dL

Yetişkin:     < 1     > 8 mg/dL

Klinik Yararı: Hipoparatroidi, kronik böbrek yetmezliğinde artar. Primer hiperparatrodizm, vitamin D eksikliği, malabsorbsiyon ve diabetik ketoasidozda azalır.

KALSİYUM (Ca)

Çalışma Yöntemi: Kolorimetrik (Arsenazo)

Örnek türü / Örnek Kabı: Serum / Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Numune alınması için 10 saat açlık gereklidir. Numune alınırken turnike 10 dakikadan uzun süre tutulmamalıdır. Diurnal ritmi vardır. Saat 2 ile 4 saatleri arasında en düşük, saat 20’de en yüksek düzeydedir.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Serum:

YETİŞKİN (18-60 yaş):  8.6-10.2 mg/dL

YETİŞKİN(60-90yaş) : 8.8-10.2 mg/dL

YETİŞKİN(>90 yaş): 8.2-9.6 mg/dL

ÇOCUK(<2yaş):  9.0-11.0 mg/dL

ÇOCUK(2-12 yaş): 8.8-10.8 mg/dL

ÇOCUK(12-18 yaş): 8.4-10.2

Spot idrar: 6.8-21.3 mg/dL

24 saatlik idrar: 100- 321 mg/24 saat

                        Panik Değer:

Yetişkin:  <6         > 13

Çocuk:     < 6.5     > 12.7

Klinik Yararı: Hipoparatroidi, rickets, osteomalazi, kronik böbrek yetmezliği durumlarında azalır. Primer hiperparatroidi, malignensi, vitamin D intoksikasyonu, sarkoidozda artar.

KREATİNİN

Çalışma Yöntemi: Alkalin Pikrat, Jaffe Metodu (kolorimetrik )

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Serum:  Yenidoğan: 0.31-1.00 mg/dL

              Bebek(2-12 aylık) :0.17-0.42 mg/dL

              Çocuk(1-3 yaş):0.24-0.41 mg/dL

              Çocuk(3-5 yaş):0.31-0.47 mg/dL

              Çocuk(5-7 yaş):0.32-0.59 mg/dL

              Çocuk(7-9 yaş):0.40-0.60 mg/dL

             Çocuk(9-11 yaş):0.39-0.73 mg/dL

             Çocuk(11-13 yaş):0.53-0.79 mg/dL

              Çocuk(13-15 yaş):0.57-0.87 mg/dL

              Erkek: 0.70-1.30 mg/dL

              Kadın: 0.60-1.10 mg/dL

İdrar: yetişkinler için kreatinin klirensi:71-151mL/dak   

Panik Değer:

Diyaliz hastaları hariç;

Yetişkin: > 5 mg/dL

Çocuk:    > 3.8mg/dL

Klinik Yararı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.Böbrek hastalıkları, şok, maligniteler, SLE, diabetik nefropati, akromegalide düzeyleri yükselirken müsküler distrofi ve diabetik ketoasidozda düşer.

LDL KOLESTEROL ( LDL-C)

Çalışma Yöntemi: Hesaplama ile: LDL= Total Kolesterol - ( HDL + Trigliserid/5)

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Genellikle 12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Hastadan formülü olusturan tetkiklerin tamamının istenmemesi.

Trigliserid değeri 400 mg/dl’nin üzerinde olanlarda bu hesaplama yapılamaz.

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Optimium:< 100 mg/dL

Optimuma yakın: 100-129 mg/dL

Üst sınır::130-159 mg/dL

Yüksek:160-189 mg/dL

Panik Değer: ≥190 mg/dL

Klinik Yararı: Lipid metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Yüksek değerler KVH riskini artırır.

* LDL testi için HDL, Total Kolesterol, Trigliserid bilgisayar kodlaması yapılmalıdır.

MAGNEZYUM (Mg)

Çalısma Yöntemi: Magon/ Ksilidil blue(Kolorimetrik)

Örnek türü / Örnek Kabı: Serum / Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Serum:Yetişkin: 1.6-2.6 mg/dL        

İdrar: 73-122 mg / 24 saat

Çocuk (5ay-6 yaş):1.7-2.3 mg/dL

Çocuk(7-12 yaş):1.7-2.1 mg/dL

Çocuk(13-20 yaş):1.7-2.2 mg/dL

Panik Değer: <1.0 mg/dL

                         >4.7 mg/dL

Klinik Yararı:Preeklampsi tedavisi uygulanan hastaların takibinde kullanılır. Dehidratasyon, böbrek yetmezliği, adrenokortikal yetmezlik, Addison hastalığı, hipotiroidizim ve multiple myelomada düzeyleri artarken, alım azalması, akut pankreatit, kronik alkolizm, KGN, delirium tremens, hipoparatiroidizm, hiperaldesteronizm diabetik ketoasidoz ve gebelikde düşer.

(TOTAL ) PROTEİN

Çalışma Yöntemi: Biüret (Kolorimetrik)

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Turnikenin uzun süre kolda tutulmasına bağlı oluşan venöz staz ve ayakta durmak serum düzeyini artırırken, gebeliğin son dönemi ve uzamış yatak istirahati düzeyini düşürür.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Yenidoğan (1-30 gün) : 4.6-7.0 g/dL

Çocuk(7 ay-1 yaş): 5.1-7.3 g/dL

           (1-2 yaş):5.6-7.5 g/dL

             (>3):6.0-8.0 g/dL

Yetişkin: 6.4-8.3 g/dL

Panik Değer:

Çocuk Alt sınır: 3.4 g/dL

             Üst sınır: 9.5 g/dL

Klinik Yararı: Beslenme durumunun değerlendirilmesi ile böbrek ve karaciğer hastalıklarının takibinde kullanılır. Hiperimmünglobulinemi, poliklonal veya monoklonal gammapatiler ve aşırı dehidratasyonda düzeyleri artar.

Protein kaybettiren enteropatiler, yanıklar, nefrotik sendrom, kronik karaciğer hastalıkları, malabsorbsiyon ve agammaglobulinemide düzeyleri düşer.

(TOTAL ) KOLESTEROL

Çalışma Yöntemi: Enzimatik, kolorimetrik CHOD-PAP

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Genellikle 12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Lipemi, hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

<200mg/dL

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Hiperlipidemi ve hipolipideminin tanısı ile aterosklerotik risk değerlendirilmesinde kullanılır.

TRİGLİSERİD

Çalışma Yöntemi: Enzimatik, kolorimetrik GPO-PAP

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Genellikle 12 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: lipemide dilüsyon gerekebilir

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı: < 150 mg/dL

Panik Değer: yok

Klinik Yararı: Hiperlipideminin değerlendirilmesinde kullanılır.

UNSATURE DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ ( UIBC)

Çalışma Yöntemi: Kolorimetrik-Ferrozine

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Genellikle 10 saatlik açlık sonrası kan alınması tercih edilir.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemolizve hastadan formülü olusturan tetkiklerin tamamının istenmemesi.

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

110-370 µg/dL

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Transferrin’in demir bağlama kapasite rezervini gösterir.

Serum Demir değeri / TIBC x 100 = % Transferin saturasyonu

*TIBC ( Total demir bağlama kapasitesi) istemi için Demir+UIBC+TIBC bilgisayar kodlaması yapılmalıdır.

ÜRİK ASİT

Çalışma Yöntemi: Üreaz (Enzimatik kolorimetrik)

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Serum:  Erkek: 3.5-7.2 mg/dL

              Kadın: 2.6-6.6 mg/dL

İdrar:    250-750 mg/ gün

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Gut, Lesch-Nyan sendromu, miyeloproliferatif hastalıklar, kemoterapi alan lösemi-lenfoma hastaları, akut ve kronik böbrek yetmezliği, diüretik, salisilat kullanımı,

ketoasidoz, laktik asidoz, kurşun-alkol intoksikasyonu, gebelik toksemisinde artar. 6-

merkaptopurin, allopürinol kullanımı, renal tübüler absorbsiyon bozuklukları, Wilson

hastalığı ve Fanconi sendromunda azalır.

ALKALEN FOSFATAZ ( ALP )

Çalısma Yöntemi:Kinetik kolorimetrik-Optimum IFCC (AMP buffer)

Örnek Türü/ Örnek kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red kriteri: Hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans aralığı:

(6 gün-6ay): <449 U/L

(7 ay-1 yaş): <462 U/L

(1-3 yaş): < 281 U/L

(4-6 yaş): <469 U/L

(7-12 yaş): < 300 U/L

(13-17 yaş (E)): < 390 U

(13-17 yaş  (K)): <187 U/L

Kadın: 53-128 U/L

Erkek: 42-98 U/L

Panik değer: Yok

Klinik Yararı:. Safra yolları patolojilerinde normalin 3-10 katı artıs olabilir. Primer ve metastatik kemik tümörleri, rickets, osteomalazi, primer hiperparatiroidizm, akromegali, Paget hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, akciğer infarktı, ince barsak hastalıkları, siroz, akut-kronik pankreatit, akciğer, meme, kolon ve over tümörlerinde, kalp yetmezliğine bağlı hepatik konjesyonda, gebeliğin 3. trimesterinde artar. Hipotroidi, hipofosfatemi, vitamin C eksikliği, şiddetli anemi ve Kwashiorkor’da azalır.

ALANİN AMİNO TRANSFERAZ ( ALT, SGPT)

Çalısma Yöntemi: Kinetik UV-IFCC

Örnek Türü/ Örnek kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red kriteri: Hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans aralığı:

Erkek yetişkin:<45 U/L

Kadın yetişkin:<34 U/L

Panik değer: Yok

Klinik Yararı:.Viral, toksik hepatit, enfeksiyoz mononükleoz, Reye sendromu, kolanjit, tıkanma sarılığı, siroz, muskuler distrofi, kalp yetmezliğine bağlı hepatik konjesyonda artar.

Vitamin B6 eksikliğinde azalabilir.

AMİLAZ

Çalısma Yöntemi: Kinetik kolorimetrik CNP-G

Örnek Türü/ Örnek kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red kriteri: Hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans aralığı:

0-80 U/L

Panik değer: 500 U/L

Klinik Yararı:. Akut pankreatitte semptomların başlangıcından 5-6 saat sonra yükselir ve 2-5 gün yüksek kalır. Pankreatik kist ve pseudokistler, parotit, alkolizm,böbrek yetmezliği,safra yolları hastalıkları, ektopik gebelik, bazı akciğer ve over tümörleri, abdominal travma, viral enfeksiyonlarda serum amilaz düzeylerini artırır.

Hipoamilazemi ileri dereceli kistik fibrozlarda, şiddetli karaciğer hastalığında ve pankreatektomide gözlenir.

ASPARTAT AMİNOTRANSFERAZ (AST, SGOT)

Çalısma Yöntemi: KinetikUV-IFCC

Örnek Türü/ Örnek kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red kriteri: Hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans aralığı:

Erkek (yetişkin):<33 U/L

Kadın (yetişkin):<31 U/L

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: Miyokard Enfarktüsü, konjestif kalp yetmezliği, perikardit, miyokardit, hepatik konjesyon, viral-toksik hepatit, enfeksiyoz mononükleoz, Reye sendromu, kolanjit, tıkanma sarılığı, siroz da artar. Vitamin B6 eksikliğinde ve üremide azalabilir.

KREATİN KİNAZ  (CK)

Çalışma Yöntemi: Kinetik UV IFCC-DGKCH

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Ağır egzersizden kaçınılmalıdır.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Erkek: 46-171 U/L

Kadın:24-145 U/L

Panik Değer: 500 U/L

Klinik Yararı: İskelet ve kalp kasında dejenerasyona yol açan durumların değerlendirilmesinde kullanılır.

GAMA GLUTAMİL TRANSFERAZ ( GGT)

Çalışma Yöntemi: Kinetik kolorimetrik GLUPA C

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Erkek: < 55 U/L

Kadın: < 38 U/L

Panik Değer: yok

Klinik Yararı: Kronik alkol alımına bağlı karaciğer hasarında erken artış gösterir. Karaciğer tümörlerinde çok yükselir. Alkalen fosfatazın da yükseldiği karaciğer/kemik patolojilerinin ayırıcı tanısında yararlıdır (özellikle çocukluk çağında). Obstrüktif safra ve safra yolları hastalıklarında da artar.

LAKTAT DEHİDROGENAZ(LDH)

Çalısma Yöntemi: Kinetik-DGKCH

Örnek türü / Örnek Kabı: Serum / Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Yetişkin: 224-450 U/L

Çocuk(2-15 yaş):120-300U/L

Yenidoğan(<20 gün):225-600 U/L

Panik Değer: yok

Klinik Yararı: LDH tüm hücrelerde bulunduğundan pek çok doku ve organ patolojisinde yükselebilir. Diğer laboratuvar bulguları ile birlikte LDH artışı miyokardial infarktüs, renal

infarkt, hepatit, megaloblastik anemi, hemolitik anemi, disgerminom, testis tümörü, tıkanma sarılığı, müsküler distrofi, metastatik tümörlerde tanıyı destekler.

ANTİSTREPTOLİZİN O (ASO)

Çalısma Yöntemi: İmmünotürbidimetrik

Örnek Türü/ Örnek kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red kriteri: Bulanıklık

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans aralığı:

Yetişkin: <200 IU/mL

Çocuk: < 150 IU/mL

Panik değer: Yok

Klinik Yararı:  A grubu β hemolitik streptokoklara bağlı gelişen hastalıklarda artar.

C-REAKTİF PROTEİN(CRP)

Çalışma Yöntemi:  İmmünotürbidimetrik

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Bulanıklık

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

<0-1 mg/L

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Enfeksiyon, doku hasarı ve hücresel nekrozda artar. En duyarlı akut faz reaktanıdır, ancak özgüllüğü zayıftır. Tekrarlanan ölçümleri Romatoid Artrit gibi inflamatuar

hastalıkların takibinde yararlıdır.

ROMATOİD FAKTÖR ( RF)

Çalışma Yöntemi: İmmünotürbidimetrik

Örnek türü / Örnek Kabı: Serum / Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: bulanıklık

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

0-14 IU/mL

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: IgG’ye karşı kanda dolaşan antikorlardır. Romatoit artrit, Sjögren sendromu, skleroderma, dermatomyozit, SLE gibi otoimmün hastalıklar bazı viral ve akut iltihabi hastalıklarda artar.

KLORÜR ( Cl )

Çalışma Yöntemi: İyon selektif

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz, lipemi

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Serum: Yetişkin: 98-107 mmol/L

İdrar,24 saat: Yetişkin: 110-250 mmol/gün

Panik Değer:

Alt sınır: 80 mmol/L

Üst sınır: 120 mmol/L

Klinik Yararı: Elektrolit dengesini ve asit-baz ile su metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Dehidratasyon, renal tubuler asidoz, akut böbrek yetmezliği,Dİ, salisilat intoksikasyonu ve respiratuvar alkalozda düzeyleri artarken aşırı kusma, aldosteronizm, respiratuvar asidoz ve su intoksikasyonu gibi durumlarda azalır.

POTASYUM (K)

Çalışma Yöntemi: İyon selektif

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Ön hazırlık: Diurnal varyasyonu vardır, sabah saat 8 civarı maksimum, akşam 22’de ise minimum düzeylerdedir.

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

Referans Aralığı:

Serum: Yetişkin: 3.5-5.1 mmol/L

İdrar, 24 saat: Yetişkin: 25-125 mmol/gün

Panik Değer:

Alt sınır: 2.8mmol/L

Üst sınır: 6.2 mmol/L

Klinik Yararı: Elektrolit ve asit-baz dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.Trombositoz, doku hasarı, lösemi, asidoz, ABY, ağır egzersiz, şok ve dehidratasyonda artar.Kronik açlık, kusma, diyare, renal tübüler asidoz, intestinal fistül, primer ve sekonder aldesteronizim, Cushing sendromu, Bartter sendromu, Fankoni sendromu, alkaloz ve ozmotik diürezde düşer.

SODYUM ( Na)

Çalışma Yöntemi: İyon selektif

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: hemoliz

Sonuç Verme Zamanı:

Referans Aralığı:

Serum: Yetişkin: 136-145 mmol/L

İdrar, 24 saat: Yetişkin: 40-220 mmol/gün

Panik Değer:

Alt sınır: 120 mmol/L

Üst sınır: 160 mmol/L

Klinik Yararı: Elektrolit ve vücut su dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.

HbA1c (GLUKOZİLE HEMOGLOBİN)

Çalışma Yöntemi: HPLC

Örnek türü / Örnek Kabı: Plazma / EDTA’lı tüp

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Pıhtılı , eksik numune

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı: % 4.0-6,0

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Diabetes Mellitus’un  uzun dönem takibinde kullanılır.Son 6-8 hafta içindeki ortalama kan glukoz konsantrasyonunu gösterir.Eritrositlerin yaşam süresinin kısaldığı unstabl hemoglobinlerin varlığı (HbSS,HbCC,HbSC vb) ve diğer hemolitik anemiler yanlış düşük sonuçlara neden olabilirken,Fe eksikliği eritrosit yaşam süresini uzatarak yanlış yüksek sonuç elde edilmesine neden olabilir.

HORMON ve VİRAL MARKER:

SERBEST T3 (Serbest Triiyodotironin, Free T3, FT3)

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün), aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi., oda sıcaklığında 8 saatten fazla beklemiş kan

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:0.59-1.81 ng/mL

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidizim ve FT3 tirotoksikozunda serum düzeyleri yükselir. Hipotiroidizimde ise azalır. Kronik hastalıklar, uzun süre hastanede yatan hastalar ötiroid olsalar bile FT3 sonuçları düşük bulunabilir. TBG düzeyindeki değişikliklerden etkilenmez.

SERBEST T4 (Serbest tiroksin, Free T4, FT4)

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>339 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi., oda sıcaklığında 8 saatten fazla beklemiş kan.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:4.5–11.0 μg/dL

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Tiroid bezi ile ilgili herhangi bir hastalıktan şüphelenildiğinde yapılacak ilk testlerden biridir. Hipertiroidizimde düzeyleri artarken, hipotiroidizimde azalır. TBG düzeyindeki değişikliklerden etkilenmez.

TİROİD STİMULAN HORMON (TSH, Tirotropin)

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

 Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>3250 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi., oda sıcaklığında 8 saatten fazla beklemiş kan.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:0.32- 5.0 mIU/Ml

Panik değer: >150 µIU/mL

Klinik Yararı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve tedavi takibinde kullanılır. Hipotiroidizim, haşhimato tiroiditi, ektopik TSH salgılanan durumlar, subakut tiroidit ve tiroit hormon rezistansında artar. Hipotalamik ve hipofizer hipotiroidizim ile hipertiroidizimde düzeyleri azalır.

PROLAKTİN (PRL)

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Uyku,stres, egzersiz, gebelik, laktasyon ve koitus sonrasında prolaktin artar. Sabahları prolaktin düzeyi en üst seviyede bulunur. Bu nedenle hasta uyandıktan 3-4 saat sonra örnek alınmalıdır. Ayrıca hastanın aç olması tercih edilir. / Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içi her gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>1100 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: Prolaktin salgılayan tümörler, hipotalamo-pitüiter hastalıklar, primer hipotiroidizim, anoreksia nevroza, POS, böbrek yetmezliği, insülin kaynaklı hipoglisemi ve adrenal yetmezliklerde düzeyi artarken, Sheehan sendromunda düzeyi azalır. Prolaktin salgılayan tümörlerin tedavi takibinde kullanılır.

FOLLİKÜL STİMÜLAN HORMON (FSH, Follitropin, Pitüiter Gonadotropin)

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

 Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>2250 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer: 

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: Hipofiz fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Özellikle primer ve sekonder over yetmezliğinin ayırıcı tanısında değerlidir. Primer gonadal yetmezlik, overian ve testiküler ageneziz, Turner ve Klinifelter sendromu, alkolizim, orşit ve menapozda değerleri yükselir. Anterior hipofiz hipofonksiyonu, hipotalamik hastalıklar, gebelik, anoreksiya nevroza, polikistik over sendromu, hemakromatoziz, orak hücreli anemi, hiperprolaktinemi ve östrojen veya androjenlerle tedavi edilen hastalarda düşer.

LUTEİNİZAN HORMON (LH, Lutotropin)

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

 Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Diurnal varyasyonu vardır. Özellikle pubertede uykuda daha fazla salınır./ Her gün mesai saatleri içinde

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>1500 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer: 

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: Hipotalamik ve pitüiter fonksiyonların değerlendirilmesinde ve primer-sekonder gonadal yetmezlik ayırıcı tanısında kullanılır. Primer gonadal disfonksiyonlar, PKOS ve postmenapozda LH düzeyi artarken, pitüiter veya hipotalamik zedelenme, Kallmann sendromu, anoreksiya nervoza, stres, malnutrisyon ve kronik hastalık durumlarında LH düşer.

Total BETA-HCG (β-hCG, Beta-Human Chorionic Gonadotropin)

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter

Sonuç Verme Zamanı: Acil olarak çalışılmayan örnekler için Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: Gebeliğin teşhisi, ektopik gebelik şüphesinin değerlendirilmesi ve invitro fertilizasyon hastalarının takibinde kullanılır. Mol hidatiform, koryokarsinom, testis ve overin germ hücreli tümörlerin değerlendirilmesi ve takibinde kullanılır. 

VİTAMİN B 12 (Siyanokobalamin)

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Hasta aç olmalıdır. /Her gün mesai saatleri içinde

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>1500 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi. Tokluk ta düzeyi değişir.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:  Normal Durum:  215–961 pg/mL

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: Hematopoeziz ve normal nöronal fonksiyonlar için gereklidir. Kronik böbrek yetmezliği, konjenital kalp yetmezliği, DM, AML, KML, lokositoz, polisitemia vera, karaciğer hastalıkları ve malnutrisyonda düzeyleri yüksekken, intrensek faktör eksikliği, transkobalamin eksikliği, megaloblastik anemi, malabsorbsiyon, ince barsak hastalıkları, gastrektomi ve vejeteryan beslenmede düzeyleri düşer.

FERRİTİN

Çalışma Yöntemi:Lüminometri

Örnek Türü/ Örnek Kabı: Serum/ Düz kan tüpü

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalısma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: lipemi, hemoliz, ikter

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans Aralığı:

Panik Değer: Yok

Klinik Yararı: Vücudun demir stoklarını gösterir. Kronik enfeksiyonda, kalp hastalığı, lösemide seviyesi yükselir.

TROPONİN I:

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: -/ Her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Her gün

Örnek red kriteri:, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: 1 saat içinde

Referans değer:  0.02-0.06 ng/mL

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: İnsan serum ve plazmasında kardiyak troponin I’nın in vitro kalitatif tayini için immünolojik testtir. Troponin I testi akut miyokard infarktüsünde tanıya yardımcı testtir. Kardiyak acil testlerdendir.

FOLAT:

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: -/ Her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Her gün

Örnek red kriteri:, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: 1 saat içinde

Referans değer:  4,5-17,5 ng/mL

Panik değer: Yok

VİTAMİN D

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>339 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi., oda sıcaklığında 8 saatten fazla beklemiş kan.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:>16 ng/mL

Panik değer: >150 ng/mL

VİTAMİN D

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>339 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi., oda sıcaklığında 8 saatten fazla beklemiş kan.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:>16 ng/mL

Panik değer: >150 ng/mL

İNSULİN

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>339 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi., oda sıcaklığında 8 saatten fazla beklemiş kan.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:2,4-23,3 mIU/L

Panik değer: YOK

VDRL

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>339 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi., oda sıcaklığında 8 saatten fazla beklemiş kan.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:Nonreactive: <1.00

Panik değer: YOK

KÜTLE CK-MB

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: Mesai saatleri içinde her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>339 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi., oda sıcaklığında 8 saatten fazla beklemiş kan.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:0-5 ng/mL

Panik değer: >5 ng/mL

HBs Ag:

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: - /Her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>6210 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 13:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:        Nonreactive: <1.00 Retest zone: ≥ 1.00 ≤ 50 Reactive: > 50

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: İnsan serum ve plazmasında hepatit B yüzey antijeninin (HBs Ag)in vitro kalitatif tayini için immünolojik testtir. HBs Ag nin tespit edilmesi hepatit B virisünün neden olduğu bir enfeksiyonu gösterir. HBs Ag akut veya kronik hepatit B enfeksiyonu olan kişilerde gözlemlenir.  HBs Ag  testleri, HBV ile enfekte olmuş kişilerin tespit edilmesi ve hepatit B virüsünün kan ve kan ürünleri ile geçişinin önlenmesi için tanı prosedürleri içinde yer alır. Aynı zamanda akut veya kronik HBV enfeksiyonu olan kişilerde hastalığın gidişatınınm takip edilmesinde ve gerektiğinde antiviral tedavinin etkin olup olmadığının kontrol edilmesinde de kullanılabilir. HBV nin yeni doğan çocuğa bulaşının önlenmesi amacıyla uygum önlemlerin alınması için doğum öncesi bakımın bir parçasıdır.

ANTİ HBs:

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: - /Her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>2100 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 14:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:        Nonreactive: <8.0 Retest zone: ≥ 8.0 <12 (<10 nonreactive        >10 reactive) Reactive: ≥ 12.0

Panik değer: Yok

Klinik Yararı: İnsan serum ve plazmasında hepatit B yüzey antijenine (HBs Ag)karşı insan antikorlarının in vitro kantitatif tayini için immünolojik testtir. Hepatit B aşısının kapsamında aşılamanın gerekliliğinin ve başarısının kontrolü için kullanılır. Ek olarak akut hepatit B enfeksiyonu sonrası hastalığın gidişatının takip edilmesinde kullanılır.

ANTİ HCV

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: - /Her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>1000 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 13:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer:        Negative: <0.80 Retest zone: ≥ 0,80 <1.0 Positive:  ≥ 1.00

Panik değer: Pozitif

Klinik Yararı: İnsan serum ve plazmasında hepatit C virüsüne (HCV)karşı antikorların in vitro kalitatif tayini için immünolojik testtir. Anti HCV antikor testleri, hepatit C virüsü enfeksiyonunun tespit edilmesi ve HCV ile enfekte olmuş kişilerin kan ve kan ürünlerinin tanımlanması için tek başına veya diğer testlerle (ör. HCV-RNA) kombine bir şekilde kullanılır.

ANTİ HIV

Örnek türü: Serum

Örnek Kabı: Düz kan tüpü

Çalışma Yöntemi: Lüminometri

Ön hazırlık / Örnek Alma Zamanı: - /Her gün

Örnek Çalışma Zamanı: Hafta içiher gün

Örnek red kriteri: Yüksek biyotin tedavisi (>5 mg/gün),  yüksek RF (>1000 IU/mL) düzeyi, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Sonuç Verme Zamanı: Saat 12:00 ye kadar laboratuvara ulaşmış olanlar için aynı gün 13:30’dan sonra, Saat 12:00 den sonra laboratuvara ulaşmış olanlar için 15:30 veya ertesi gün.

Referans değer: Nonreactive <1.0 Reactive: ≥ 1.0

 Panik değer: Pozitif

Klinik Yararı: İnsan serum ve plazmasında HIV virüsünekarşı antikorların in vitro kalitatif tayini için immünolojik testtir. Anti HIV antikor testleri, HIVvirüsü enfeksiyonunun tespit edilmesi ve HIV ile enfekte olmuş kişilerin kan ve kan ürünlerinin tanımlanması için tek başına  kullanılıp pozitif çıkması durumunda doğrulamasının yaptırılması gerekmektedir..

KOAGÜLASYON TESTLERİ

PROTROMBİN ZAMANI (PTZ)

Çalışma Yöntemi: Clothing method

Örnek türü / Örnek Kabı: Plazma( Sitratlı tüp)

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Hemoliz, eksik numune

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

PTZ: 9.8-12.7 sn

INR: Uluslar arası normalize edilmiş oran (International normalized ratio): 0.85-1.15

INR= (hasta PTZ/ortalama PTZ)^ISI

ISI: Tromboplastin reaktifinin uluslararası duyarlılık indeksi (International sentivity index of tromboplastin)

Panik Değer: > 30 sn

Klinik Yararı:Kc hastalığı, Vit K eks., Faktör 5, 7 ve 10 eks., kumarin tedavisi, afibrinojenemide PTZ artar.

AKTİFLENMİŞ PARSİYEL TROMBOPLASTİN ZAMANI   (aPTZ)

Çalışma Yöntemi: Clothing method

Örnek türü / Örnek Kabı: Plazma( Sitratlı tüp)

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Hemoliz, eksik numune

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı:

21.-36.5 sn

Panik Değer: >78 sn

Klinik Yararı:  Kc hastalığı, Vit K eksikliği., Faktör 2, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, HMW, kininojen, prekallikrein ve fibrinojen eksikliğinde artar.

 TAM İDRAR TETKİKİ

Çalışma Yöntemi: strip+mikroskobik inceleme

Örnek türü / Örnek Kabı: Spot idrar /  idrar kabı

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri:2 cc den az numune kabul edilmez.

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı: :  Ürobilinojen:       0.1-1.8 µg/dl

                                  Keton         :        negatif

                                  Glukoz       :       0-15 µg /dl

                                  Protein       :       0-10 mg/dl

                                  Eritrosit     :        0-5  Ery/l

                                  Ph              :        5-6

                                  Nitrit         :         negatif

                                  Lökosit      :        0-10 /µl

                                  Dansite      :        1.015-1.025 g/ml

                                  Bilirubin   :        0-0.2 mg/dl    

Klinik Yararı: İdrarda patolojik bulgulara neden olan hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır.

HEMOGRAM

RBC  (ERİTROSİT)

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer:3.5-5.5 X 10⁶ /mm³

Panik değer: -

Klinik yarar: Anemi, Hodgkin hast, lemfomalar, lösemi, kanamalar, kronik hastalıklar

HCT (HEMOTOKRİT)

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer:

Kadın: 37-47

Erkek:40-57

Panik değer: <20, >60

Klinik yarar: Anemi, Hodgkin hast, lemfomalar, lösemi, kanamalar, kronik hastalıklar

HGB (HEMOGLOBİN )

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer: 12-18

Panik değer: <7, >20

Klinik yarar: Anemi, Hodgkin hast, lemfomalar, lösemi, kanamalar, kronik hastalıklar

MCV (ORTOLAMA ERİTROSİT HACMİ)

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer: 80-97

Panik değer: -

Klinik yarar: Anemi sınıflaması

MCHC ( ORTALAMA HEMOGLOBİN KONSANTRASYONU)

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer: 32-36

Panik değer: -

Klinik yarar: Anemi sınıflaması

MCH (ORTALAMA CORPUSCULER HEMOGLOBİN)

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer: 27-31

Panik değer: -

Klinik yarar: Anemi sınıflaması

RDW ( ERİTROSİT DAĞILIM GENİŞLİĞİ)

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer: 11,6-15,5

Panik değer: -

Klinik yarar: Talasemi, demir eksikliği anemisi ayrımı,

PLT (TROMBOSİT)

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer: 130-400 X 10³ /mm³

Panik değer: <30, >1000

Klinik yarar:  Kanama

MPV ( ORTOALAM TROMBOSİT VOLÜMÜ)

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer: 7-10 mm³

Panik değer: -

Klinik yarar:  kanama

SEDİMANTASYON HIZI (ESR)

Örnek türü: Sodyum sitratlı tüpe alınmış tam kan

Örnek kabı: Siyah kapaklı ince uzun tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer:  1.saat:

Erkek : 0-15 mm

            Kadın : 0-20 mm

Erkeklerde >45 yaş: yaş/ 2

Kadınlarda >45 yaş: (yaş+10)/2

Panik değer: -

Klinik yarar:  Enfeksiyon, inflamatuar hastalıklar, karsinoma, lenfoma, kanser, anemi.

ROSE BENGAL (BRUCELLA LAM AGLÜTİNASYON) TESTİ

Örnek türü: Serum

Örnek kabı: Düz kan tüpü

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, aşırı hemoliz, aşırı ikterik, aşırı lipemi.

Referans değer: Negatif

Panik değer: -

Klinik yarar:  Brucelloz hastalığının taramasında ve tanısında kullanılır.

GAİTADA GİZLİ KAN

Çalışma Yöntemi: Kart test

Örnek türü / Örnek Kabı: Dışkı / non-steril kap

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Beklemiş dışkı

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı: :  Negatif

Klinik Yararı: : Normalde dışkıda kan bulunmaz. Bazı durumlarda gastrointestinal sistemden kan kaybı olabilir. Gastrointestinal ülserler, divertiküller, hemoroid, polip ve kanserlerde  gaitada gizli kan pozitif olabilir.         

GAİTADA DİREKT BAKI

Çalışma Yöntemi: Mikroskobi

Örnek türü / Örnek Kabı: Dışkı / non-steril kap

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Beklemiş dışkı

Sonuç Verme Zamanı: Her gün

Referans Aralığı: :  -

Klinik Yararı: Gaitanın parazit ve yağ açısından direk bakısı gerçekleştirilebileceği gibi gaitada lökosit, eritrosit, epitel ve diğer hücresel elemanların değerlendirilmesi için yapılır. Barsak enfeksiyonlarının tanınmasında yol göstereceği gibi, karaciğer ve pankreas bozukluklarının tanısında da yardımcı olur.

ROTA-ADENOVİRÜS KART TEST

Çalışma Yöntemi: Kaset Test

Örnek türü / Örnek Kabı: Dışkı / non-steril kap

Örnek Alma Zamanı: Her gün

Çalışma Zamanı: Her gün

Kabul-red Kriteri: Uygunsuz numune alımı

Referans Aralığı: :  Negatif

Klinik Yararı: Tek aşamalı Rotavirüs ve Adenovirüsleri tespit eden hızlı lateral akış kromatografik ölçüm yöntemiyle o bölgede emdirilmiş olan antikorlarla reaksiyon sonrası renk vermesine bağlı olarak sonuç değerlendirilir. Gastroenterit ve akut ishalde teşhis ve tedavi için bilgi verir.

KAN GRUBU

Örnek türü: EDTA’lı tam kan

Örnek kabı: MOR kapaklı tüp

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan

Referans değer:-

Panik değer: -

Klinik yarar: Bireyin kan grubunun tespit edilmesi.

KAN GAZI

Örnek türü: heparinle sıvamış enjektörle alınan kan(arteriyel-venal)

Örnek kabı: heparinli enjektör

Örnek alma zamanı: Hergün, gün boyunca

Çalışma zamanı: Hergün, gün boyunca

Sonuç verme zamanı: Her gün

Örnek red kriteri: Yanlış tüpe alınmış kan, pıhtılı kan, hava kabarcığı bulunan enjektör soğuk zincirde taşınmamış ve alındıktan sonra geç gönderilmiş kan

Referans değer:

Ph:7.350-7.450

pCO2:35.0-48.0 mmHg

pO2:83.0-108.0 mmHg

cHCO3- :21.0-28.0 mmol/L

BE(ecf):-2.0-3.0 mmol/L

cSO2:94.0-98.0 %

Na+  138-146 mmol/L

K+ 3.5-4.5 mmol/L

 Ca++ 1.15-1.33 mmol/L

cTCO2:22.0-29.0 mmol/L

Hct 38-51 %

cHgb 12.0-17.0 g/dL

BE(b)-2.0-3.0 mmol/L

Glu :74-100 mg/dL

Lac :0-56-1.39 mmol/L

CROSS MATCH

Örnek türü :  EDTA ‘ lı tüpe alınmış tam kan

Örnek kabı : mor kapaklı  tüp

Örnek alma zamanı :Her gün , gün boyunca

Çalışma zamanı : :Her gün , gün boyunca

Sonuç verme zamanı : Her gün

Örnek red kriterleri : Yanlış tüpe alınmış kan , pıhtılı kan , eksik veya fazla alınmış kan.

Referans değer : -

Panik değer :-

Klinik yarar: Hasta ve donörün ABO ve Rh (D) sistemleri kan gruplarının konfirmasyonu, uyumluluk testleri, enzimatik ve coombs teknikleri ile cross match testleri ve enzimatik ve coombs teknikleri ile otokontrol testi. ( Majör – otokontrol cross match )

SONUÇLARIN RAPORLANMASI ve YORUMLANMASI

·         LİS de hastaların çıkan testlerinin sonuçları acil öncelik sırasına göre değerlendirilir ve uygun bulunan sonuçlar laboratuvar tarafından onaylanır.

·         Panik değer çıkması halinde prosedür uygulanarak, testi isteyen hekime bilgi verilir. Çıkan panik değer HBYS üzerinden haber verilen kişi, tarih-saat ve haber verilme şekli yazılarak panik değer formuna kaydedilir.

·         Uygunsuz, çalışılmayan, çok düşük ve çok yüksek değerler tekrar çalışılmaya gönderilir.

Test sonucu hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa tekrar çalışılır. Aynı çıkması durumunda hastadan yeni örnek alınarak analiz tekrarlanır.